Η Ανάπτυξη που προσπέρασε…

Τα τελευταία χρόνια και δεν εννοώ μόνο τα τέσσερα τελευταία, αναφέρομαι σε πολλά περισσότερα, γίνεται προσπάθεια από τις διοικήσεις του ΣΕΠ να παρουσιάσουν ότι η Κίνηση μας πληθαίνει, ότι περισσότερα παιδιά και νέοι γίνονται μέλη του Προσκοπισμού και «δέχονται» την ευεργετική επίδρασή του στη διαμόρφωση της προσωπικότητας τους.

Είναι αναμφίβολα βέβαιο ότι πολλά παιδιά και νέοι κάθε χρόνο εντάσσονται στον προσκοπισμό. Για πόσο καιρό όμως; Τι είναι αυτό που προκαλεί το ενδιαφέρον τους ή τις περισσότερες φορές το ενδιαφέρον των γονέων τους; Γιατί μένουν μόνο για λίγο, περίπου ένα με ενάμιση χρόνο και αποχωρούν τόσο σύντομα; Τι τους αρέσει και τι όχι και γιατί;

Αυτά είναι μόνο μερικά ερωτήματα που χρόνια τώρα πλανώνται στο μυαλό πολλών ενήλικων στελεχών της Κίνησης εκ των οποίων άλλα εξ αυτών αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες να βρουν λύσεις και άλλα παραμένουν απλοί παρατηρητές ή και σχολιαστές.

Στο μεταίχμιο της νέας εκατονταετίας του ελληνικού προσκοπισμού το θέμα αυτό ίσως να είναι από τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο. Δεν φτάνει να συντηρούμε την Κίνηση στο χρόνο, έχουμε καθήκον να την αναπτύσσουμε. Να την κάνουμε μεγαλύτερη. Ίσως κάποιοι να σπεύσουν να πουν ότι μιλώ για ποσότητα και να δηλώσουν ότι εμάς μας ενδιαφέρει η ποιότητα. Συμφωνώ αρχικά μαζί τους αλλά ποιότητα και ποσότητα είναι μεγέθη ανάλογα, οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή «ξετυλίγοντας» το ζήτημα της ανάπτυξης του ελληνικού προσκοπισμού για να δούμε την πραγματικότητα και στη συνέχεια να καταθέσουμε μερικές σκέψεις για το πόσο και πώς πρέπει να προσπαθήσουμε ακόμα.

Στις μέρες μας δηλώνεται ότι «το τελευταίο έτος της δεκαετίας έχουμε ως μέλη το μεγαλύτερο αριθμό νέων και παιδιών σε σχέση με κάθε άλλο χρόνο της δεκαετίας αυτής».

Ομολογουμένως το να βλέπεις ή να μη βλέπεις την πραγματικότητα είναι το πρώτο βήμα για να κάνεις τα επόμενα στη σωστή κατεύθυνση ή για να παρασύρεις κάποιους σε ένα παιχνίδι εντυπώσεων.

Ας δούμε τα πράγματα όμως όπως πραγματικά είναι με τη γλώσσα των αριθμών και όχι των λέξεων.

			Μεταβολή %
ΚΛΑΔΟΣ	1999	2008	1999 - 2008
ΛΥΚΟΠΟΥΛΑ	6.114	5.523	-10,70
ΠΡΟΣΚΟΠΟΙ	5.813	4.666	-24,58
ΑΝΙΧΝΕΥΤΕΣ	2.439	2.162	-12,81
Σύνολο	14.366	12.351	-16,31

Είναι «δια γυμνού οφθαλμού» ορατό ότι η Κίνηση έχει υποστεί σημαντική μείωση στα παιδιά και τους νέους της τάξεως του 16,3%.

Όσο για τον κλάδο προσκόπων η απώλεια μελών είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Ο κλάδος την τελευταία δεκαετία 1999 – 2009 έχει χάσει σχεδόν το ¼ της δύναμης του!  Αν, ο «βασικός κορμός» της προσκοπικής δύναμης έχει υποστεί τόση μείωση δεν ξέρω αν πρέπει να μένουμε στα ωραία λόγια ή αν θα πρέπει όλοι να είχαμε εδώ και καιρό σηκώσει τα μανίκια και να δουλεύουμε σοβαρά για το πρόβλημα. Ωραία τα νέα διακριτικά σήματα και η κατασκευή καλύβας στο δάσος αλλά φαίνεται ότι δεν φτάνουν μόνο αυτά. Τα πράγματα είναι πολύ πιο βαθιά και σοβαρά για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της δύναμης των προσκοπικών Ομάδων οι οποίες δεν ξεπερνούν τους 15 προσκόπους σύμφωνα με τον πανελλήνιο μέσο όρο.

Και για να εξειδικεύσω λίγο περισσότερο το πρόβλημα, σύμφωνα με την καταγεγραμμένη δύναμη του ΣΕΠ, μόνο 7 Περιφερειακές Εφορείες, όλες εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης, έχουν κατά μέσο όρο 28 – 20 Προσκόπους. Αξίζει κανείς να τις αναφέρει καθόσον μπορούν να αποτελέσουν καλή πρακτική για τις υπόλοιπες. Αυτές είναι Ρεθύμνης, Λέσβου, Ηρακλείου, Δωδεκανήσου, Ευβοίας Χανίων και Ιωαννίνων. Στην επόμενη δεκάδα με μέσω όρο από 19 – 17 προσκόπους συναντάς τις πρώτες δυο από τις πέντε Π.Ε της Αττικής (Αν. Αττική, Σαρωνικός). Ακολουθούν οι επόμενες δέκα με μέσο όρο από 16 – 14 προσκόπους όπου εμφανίζονται η Θεσσαλονίκη και ακόμα δυο Π.Ε. της Αττικής (Αθηνών, Δυτ. Αττικής). Οι επόμενες δέκα Π.Ε. έχουν κατά μέσο όρο από 13 – 11 προσκόπους, εδώ εμφανίζεται και η τελευταία Περιφέρεια της Αττικής (Νοτ. Αττικής). Τέλος τέσσερις Π.Ε. έχουν κατά μέσο όρο από 9 - 6 προσκόπους. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τα 360 Συστήματα περίπου 60 είναι χωρίς Ομάδα Προσκόπων!

Όσο για τους άλλους κλάδους και αυτοί έχουν τις «διαρροές» τους. Ο κλάδος Λυκοπούλων, περίπου με 11% και ο κλάδος Ανιχνευτών με σημαντικά πιο μεγάλη διαρροή, περίπου 36% αν δεν περιλάβουμε σε αυτόν τα μέλη του Δικτύου, ο κλάδος αριθμεί σήμερα 1.797 άτομα. Αλλά ας δούμε πως έχουν οι αριθμοί:

			Μεταβολή %
ΚΑΛΔΟΣ	1999	2008	1999 - 2008
ΑΝΙΧΝΕΥΤΕΣ	2.439	1.797	-35,73
Μέλη Δικτύου	0	335
ΑΝΙΧΝΕΥΤΕΣ & Μέλη Δικτύου	2.439	2.132	-14,40

Κάποιοι εύλογα θα σπεύσουν να σημειώσουν το «βαρύ» πρόγραμμα του Λυκείου και των πανελληνίων εξετάσεων. Συμφωνώ, όμως τι προσαρμογές έχουμε σκεφτεί στο πρόγραμμα του κλάδου, πέρα από την κατά καιρούς συζητούμενη μείωση των ηλικιών η οποία μπορεί να ενισχύσει ίσως τα μέλη του εν λόγω κλάδου άλλα ενδεχομένως και να συμβάλει ακόμα περισσότερο στη μεγάλη «διαρροή» μελών του κλάδου προσκόπων. «Συγκοινωνούντα δοχεία» οι τρεις κλάδοι. Κάθε επίδραση και μεταβολή στον έναν από αυτούς επηρεάζει και τους άλλους δυο. Οφείλουμε στο σημείο αυτό βέβαια να επισημάνουμε ότι η υιοθέτηση του τέταρτου κλάδου μοιάζει να συγκρατεί κάπως τη «διαρροή» και ίσως μελλοντικά επιτευχθεί ενδυνάμωση της δεξαμενής για την άντληση ενηλίκων στελεχών που όλα αυτά τα χρόνια αριθμητικά παραμένει σχεδόν αμετάβλητη στον αριθμό της.

			Μεταβολή %
	1999	2008	1999 – 2008
ΒΑΘΜΟΦΟΡΟΙ	3.099	3.098	-0,03

Για τα ενήλικα στελέχη μπορεί κανείς να πει πολλά αλλά ίσως σε μια επόμενη παράθεση σκέψεων. Επί του παρόντος έχουμε επικεντρωθεί όσο γίνεται περισσότερο στα αριθμητικά δεδομένα των παιδιών και των νέων και στην καθομολογούμενη ανάπτυξη που προσπέρασε.

Αναμφίβολα και αντικειμενικά πρέπει κανείς να γυρίσει πίσω και να ξαναδεί τα πράγματα με διαφορετικό μάτι. Να συγκεντρώσει όλα τα καλά στοιχεία των δυο τελευταίων δεκαετιών και με καθαρό μυαλό και κυρίως χωρίς προκατάληψη και σκοπιμότητα να ενσωματώσει κάθε θετικό στοιχείο κάνοντας παράλληλα κάθε απαιτούμενη υπέρβαση ώστε να πάνε τα πράγματα μπροστά δυνατά, χωρίς καχεξίες και στρεβλώσεις.

Μερικές ενέργειες για τις οποίες αξίζει να δουλέψουμε περισσότερο είναι:

Ως προς τον τρόπο σκέψης:

      Η καθολική αποδοχή ότι κύτταρο της ανάπτυξης είναι το Προσκοπικό Σύστημα και κάθε διοικητική, εκπαιδευτική και υποστηρικτική προσπάθεια θα πρέπει να επικεντρώνεται σε αυτό.

      Η αντιστροφή της διοικητικής πυραμίδας, μετακινώντας στην κορυφή του ενδιαφέροντος μας τη «βάση» δηλαδή το Προσκοπικό Σύστημα και περιορίζοντας στο ελάχιστα τα επίπεδα που το χωρίζουν από τη διοίκηση, αφήνοντάς το έτσι να «αναπνεύσει» διοικητικά.

      Η διαρκής επιστημονική μελέτη του περιβάλλοντος, ήτοι των χαρακτηριστικών κάθε ηλικίας καθώς και των κοινωνικών μεταβολών σε συνδυασμό με το περιεχόμενο και τα παρεχόμενα προγράμματά μας στα παιδιά και τους νέους.

Ως προς την οργάνωση, λειτουργία και δράση:

      Οι έξι τομείς προσκοπικού έργου, οργάνωσαν την εργασία μας και μπορούν να συνεχίσουν να αποτελούν ένα σοβαρό κριτήριο βελτίωσης και μέτρησης.

      Τα κριτήρια αξιολόγησης του προσκοπικού έργου, να «κατεβούν από το ράφι» που τόσα χρόνια βρίσκονται και να ληφθούν σοβαρά υπόψη στην ποιότητα του παρεχόμενου έργου και την αξιολόγηση της εργασίας όλων των ενηλίκων στελεχών.

      Αναδεικνύοντας την ποιότητα της Ηγεσίας ως κύριο σημείο του ενδιαφέροντός μας και παρέχοντας συνεχή υποστήριξη, προγράμματα δράσης και ευέλικτη εκπαίδευση

      Αντιλαμβανόμενοι ότι το έργο στην «πρώτη γραμμή» είναι πολύ σπουδαιότερο, δυσκολότερο αλλά και περισσότερο  από όσο νομίζουμε και δεν μπορεί να γίνει σωστά και σε υψηλό επίπεδο μόνο με τη χορήγηση στατικών εντολών διοίκησης. Θα πρέπει να ενισχυθεί και με ευέλικτες εντολές έργου.

      Η Κεντρική Διοίκηση να συνεχίσει να είναι δίπλα στην ανάπτυξη διευκολύνοντας την προσπάθεια και υποστηρίζοντας με στελέχη, μερικής ή πλήρους απασχόλησης και με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή.

      Αναβαθμίζοντας τις Προσκοπικές Εστίες και εγκαταστάσεις μας ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας.

      Κατανοώντας τέλος ότι η ανάπτυξη είναι μια συνεχής διαδικασία με τρία στάδια : ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗ – ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ – ΕΠΕΚΤΑΣΗ κάθε ένα από τα οποία έχει μια σειρά από ενέργειες τις οποίες πρέπει να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε με μεγάλη προσοχή και διαρκές ενδιαφέρον.

ΧΜΛ, 17.1.2010